palą[1]. Nagrobki dźwigają z darniny, gardząc wspaniałemi wybornych kunsztów dziełami, które ciężarem dla umarłych być sądzą. Nie długo płaczą, lecz żal i smutek nie rychło tracą: niewiastom łzy i lamenta, mężom pamięć przystoi. Mówiłem dotąd, com o wszystkich Germanów rodzie i obyczajach w powszechności mógł zebrać: teraz o prawach i zwyczajach każdego w szczególności kraju, i które się narody od nich oderwawszy, w Gallii mieszkanie zalożyły, mówić będę.
XXVIII. Świadczy największy z dziejopisów Julius Cezar, że Gallowie potężniejszymi przed laty byli od Germanów; zkąd wnosić można, że do nich osady swoje posyłali. Nie kładła zaiste między nimi rzeka[2] tak dzielnej tamy, aby który naród, wzbiwszy się w potęgę, nie wkroczył do innych krajów, zmieniając siedliska owe spólne, a żadnem jeszcze jedynowładztwem w okresach swoich nie zamknięte. A tak Helwetowie osiedli między hercyńskim lasem, a Renem i Menem rzekami[3]. Bojowie zaś, naród także Gallii, dalsze krainy opanowali; co poznać z miejsca nazwanego Bojemum, które trwa do tych czas, i pamięć dawnych mieszkańców, lubo tam inne potem narody osiadły, zatrzymuje[4]. Co
- ↑ Ten zwyczaj mieli Scytowie przodkowie nasi, jako pisze Herodot w k. IV. Oświata naszych katafalków, dawne stosy, kruszenie broni różnej na pogrzebach ludzi rycerskich, przypominają palenie, albo rzucanie do grobów oręża.
- ↑ Rzeka Ren.
- ↑ Las hercyński teraz nazywa się Harty-wald. Helwetowie, teraźniejsi Szwajcarzy, naród w pierwiastkach z Gallii wędrowny, obszerniejsze miał dawniej siedliska według powieści Tacyta.
- ↑ Bojowie, naród Gallow, sąsiedzi Helwetów, jako świadczy Strabon i Juliusz Cezar. Za czasów Cezara zbici od niego w Gallii, usunęli się do narodu Edwów, gdzie teraz kraj nazwany od Francuzów le Bourbonnois. Pierwej zaś nierównie, to jest za czasów jeszcze królewskich w Rzymie, jako świadczy Livius w k. V roz 33, weszli do Germanii, i przeszedłszy rzekę Men, osiedli w puszczach hercyńskich. Ślady ich dawnych siedlisk pozostały w nazwisku Bohemia, gdzie potem osiedli Czechowie, naród słowiański, a przed Czechami Markomani, którzy Bojów wygnali do Noryku, teraz nazwanego Bawarya, a dawniej Bojoaria. Miasto Passaw, między Dunajem a Inem rzekami, zwało
